احیای جاده ابریشم، جاده تجاری باستانی‌ است که قرن‌ها پیش در زمان امپراتوری روم، شرق و غرب را به هم وصل می‌کرد. در سال ۲۰۱۳، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، این طرح را پیشنهاد داده و طرحی شبکه حمل‌ونقل زمینی  ، ریلی و جاده‌ای ، دریایی و پارک‌های صنعتی را برای اتصال چین به آفریقا، آسیا، اروپا و قاره آمریکا طراحی کرده است. هدف اصلی این طرح در قرن ۲۱ ایجاد بیشترین ارتباط در سراسر جهان برای بالا بردن ارتقای صلح به وسیله تجارت و توسعه است.

راه ابریشم یکی از مهم‌ترین مسیرهای تجاری در تاریخ بشر است که در دوران باستان از آسیا به اروپا، با اتصال چین و خاورمیانه به همراه کشورهای اروپایی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. اما این مسیر تجاری در دوران حاضر همچنان قابلیت احیایی دارد؛ به خصوص با توجه به تلاش چین برای بازسازی و احیای این مسیر تاریخی.

اعتقاد چین به ایجاد طرح یک کمربند یک جاده برای جهان

مدیر انجمن ملی مطالعات بین المللی چین، ویکتور گائو، اعلام کرد که طرح کمربند و جاده ابتدا به عنوان یک پروژه پیوستگی شامل پیوستگی مالی و قدرت آغاز شده است. این طرح شامل پروژه های مختلفی است که بیش از ۱۰۰ کشور تا حالا برای آن ثبت نام کرده اند. هر کشور کالاهای متفاوتی برای صادرات دارد، مانند تولید کالاهای صنعتی در جمهوری چک و اسلواکی در شرق اروپا و صادرات محصولات بیشتر انرژی و کشاورزی در برخی کشورها. به نظر متخصصان، برای پیوستگی بیشتر نیاز به ساختن جاده ها ، خطوط راه آهن و بنادر تا با انتقال شریع کالا ها ، تجارت در چین و سایر کشور ها تقویت شود.

گائو اعلام کرد که یکی از پروژه های مهمی که به پایان رسیده، راه آهن کنیا بین شهرهای نایروبی و مومباسا است. این خط راه آهن باعث افزایش کیفیت و بهره وری در حمل و نقل مردم و کالاها در کنیا شده است. به علاوه، او به بزرگراهی با کیفیت در اتیوپی اشاره کرد که از آدیس آبابا تا جیبوتی امتداد دارد و قلمروی وسیعی از اتیوپی را شامل می شود. او همچنین تأکید کرد که برای قاره آسیا، پروژه های بسیاری وجود دارد که کشورهایی مانند میانمار، لائوس، ویتنام، کامبوج، تایلند، سنگاپور و مالزی از اجرای طرح کمربند و جاده سود خواهند برد و همچنین پیوستگی زیادی بین آنها از نظر مالی به وجود می آورد.

تجارت چین با کشورهای جنوب شرق آسیا بیشتر از تجارت آن با آمریکا است و به گفته گائو، این روند سریع تر هم خواهد شد. جوزف چنگ، کارشناس سیاسی در هنگ کنگ، به توسعه پروژه های همکاری با پاکستان، متحد قدیمی چین، اشاره کرد. علاوه بر این، کشورهای آفریقایی نیز به شرکت در طرح کمربند و جاده علاقه‌مند هستند، زیرا به توسعه زیرساختی و سرمایه‌گذاری نیاز دارند.

چند کشور اروپایی که با مشکلات مالی روبرو هستند، به دنبال جذب سرمایه گذاری از سوی چین می باشند مثل ایتالیا و یونان .

هدف از احیای جاده ابریشم

هدف از طرح کمربند و  احیای جاده ابریشم ، استفاده بهینه از ظرفیت مازاد چین در برخی صنایع خاص برای تأمین نیازهای داخلی است. این طرح باعث می‌شود که چین به بازارهای جدید و منابع مواد خام دسترسی پیدا کرده و با ذخایر ارز خارجی خود سرمایه‌گذاری کند.
چین به عنوان یک کشور صنعتی در حال رشد، نیاز به منابع مواد خام دارد و دارای ۳.۱ تریلیون دلار ذخایر ارز خارجی است. با این حال، بخشی از این ذخایر در اوراق بهادار خزانه‌داری آمریکا سرمایه‌گذاری شده که برای چین سودآور نیست.
گائو، با بیان اینکه چین تمام منابع و مناطق خود را برای این طرح آماده کرده است، اشاره کرد که سرمایه برای بسیاری از پروژه‌های بزرگ در این طرح، عامل مهمی است و چین بزرگترین تامین‌کننده سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است.

احیای راه ابریشم و طرح ابتکار کمربند و جاده

“ابتکار کمربند و جاده” یک برنامه بلند مدت سرمایه گذاری و سیاستی فراقاره ای است، که تلاش دارد برای تسریع یکپارچگی اقتصادی کشورها و توسعه زیرساخت ها، در امتداد مسیر احیای راه ابریشم تاریخی، اقدام کند. این برنامه در سال ۲۰۱۳ توسط رئیس جمهور چین، شی جین چینگ، رونمایی شد و با نام “یک کمربند، یک جاده” شناخته می شد. این برنامه، ارتباط قاره های آسیا، اروپا و آفریقا و دریاهای مجاور، را تقویت کرده و همکاری بین کشورها در مسیر یک کمربند، یک جاده را بالا برده و شبکه های ارتباطی همه جانبه، چند لایه و ترکیبی را به وجود می آورد. همچنین، توسعه پایدار و مستقل را در کشورهای مختلف تضمین می کند. این برنامه در حال حاضر با مشارکت ۷۱ کشور، که یک سوم تولید ناخالص داخلی و دو سوم جمعیت جهان را شامل می شود، اجرا می شود.

۳ ابتکار طرح کمربند و جاده

سه ابتکار تحت عنوان “ابتکار کمربند و جاده” دارای ارتباطات تکمیلی و منطقی هستند. این ابتکارها شامل:

• کمربند اقتصادی جاده ابریشم: این کمربند که به عنوان چشم‌انداز بلندمدت برای توسعه زیرساختی و همکاری‌های اقتصادی اوراسیا طراحی شده است. این کمربند شش کریدور توسعه‌ای را شامل می‌شود که شامل کریدور اقتصادی پل زمینی جدید اوراسیا، کریدور اقتصادی چین-مغولستان–روسیه، کریدور اقتصادی چین–آسیای مرکزی–غرب آسیا، کریدور اقتصادی چین-شبه جزیره هند و چین کریدور اقتصادی بنگلادش–چین–هند –میانمارو کریدور اقتصادی چین–پاکستان.
• جاده ابریشم قطبی : در سال ۲۰۱۸، دفتر اطلاعات شورای دولتی جمهوری خلق چین در یک گزارش رسمی به نام “سیاست‌های قطب شمال چین”، تعهد به فعالیت در امور قطب شمال را به عهده گرفت. این گزارش، به نام “وایت پیپر” شناخته شد و برای استراتژی چین در قطب شمال و توسعه راه ابر
• جاده ابریشم دریایی قرن بیست و یکم: مسیر جاده ابریشم دریایی قرن بیست و یکم، چین را با مناطق آسیای جنوب شرقی، اندونزی، هند، شبه‌جزیره عربستان، سومالی، مصر و اروپا به صورت دریایی مرتبط می‌سازد. این مسیر شامل دریای جنوبی چین، تنگه مالاگا ،دریای عرب ،اقیانوس هند ،خلیج سرخ و خلیج فارس است.

حمل بار از چین از طریق جاده ابریشم

حمل بار از چین به اروپا، از طریق جاده ابریشم مدرن، یکی از مسیرهای حمل و نقل بین‌المللی محبوب است که به واسطه پروژه Belt and Road Initiative چین، بهبود یافته و فرصت‌های تجاری جدیدی را برای شرکت‌ها و صنایع ایجاد کرده است. این روش حمل بار از چین به اروپا، شامل حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی است.

روابط اقتصادی و بازرگانی بین ایران و چین در طول چند قرن گذشته از زمان ساخت جاده ابریشم شروع شده است و تا به امروز ادامه دارد

حمل زمینی  از چین به ایران با استفاده از کامیون‌ها و تریلی‌ها و روش ریلی  انجام می‌گیرد. با توجه به اینکه با لوازم حمل و نقل جاده‌ای، تقریبا هر نوع باری را می‌توان جابجا کرد، بسیاری از بازرگانان به دلایل متعدد از جمله سرعت قابل قبول و هزینه ارزان، از این روش حمل زمینی از چین استفاده می‌کنند. بارگیری و تخلیه توسط کامیون‌ها بسیار سریع صورت می‌گیرد و انتخاب زمان حرکت نیز انعطاف پذیر است. به عبارتی برای حمل بار هوایی یا دریایی، شرایط جوی و آب و هوایی بسیار مهم هستند.