این که تصمیم گرفته ایم به این سوال پاسخ دهیم که مزایا و معایب حمل‌و‌نقل دریایی چیست بدین معناست که حمل‌و‌نقل دریایی همچنان به عنوان یکی از شیوه های برگزیده در جابجایی کالا و تجارت جهانی نقش موثری را ایفا می کند. حمل‌و‌نقل دریایی و جابجایی کالا از طریق آب های آزاد، سنتی ترین شیوه جابجایی کالاها به سایر نقاط جهان می باشد و به نظر می رسد همچنان غالب ترین شیوه ممکن برای جابجایی بار محسوب می شود. در این مقاله تصمیم گرفته ایم تا مزایا و معایب حمل‌و‌نقل دریایی را بیان کرده و به تشریح هر کدام از آن ها بپردازیم.

حمل‌و‌نقل دریایی

تا پیش از اینکه وسایل حمل‌و‌نقل دریایی اعم از کشتی ها، قایق ها و انواع شناورهای زیردریایی و غیر آن اختراع شوند انسان ها به وسیله چارپایان، بارها و کالاهای خود را به نقاط دیگر ارسال می کردند با این تفاوت که جابجایی کالا در این روش صرفا تا یک مسیر مشخص امکان پذیر بود و انسان ها هرگز تصور نمی کردند روزی بتوانند محصولات خود را به دورترین مناطق جهان ارسال نمایند.

با اختراع اولین شناورهای آبی که اصولا برای حرکت بر روی آب رودخانه ها و دریاچه ها طراحی شده بودند و همچنین با دستیابی به نقشه واقعی کره زمین، انسان ها دریافتند که آب های آزاد، بخش قابل توجهی از کشورها و قاره ها را به یکدیگر متصل نموده اند بنابراین با تولید کشتی های عظیم الجثه، قادر به افزایش تجارت خود با سایر نقاط جهان شده و امکان حمل‌و‌نقل دریایی به شیوه کنونی فراهم گردید. امروزه حمل‌و‌نقل دریایی با کشتی های مدرن و بسیار بزرگ صورت می گیرد و هر نوع کشتی برای حمل انواع خاصی از کالاها بکار می رود.

مزایای حمل‌و‌نقل دریایی کدامند؟

مزایای متعددی برای حمل‌و‌نقل دریایی و استفاده از کشتی ها برای جابجایی بار در آب های آزاد وجود دارد. این مزایا در مقایسه با سایر روش های حمل‌و‌نقل اعم از حمل‌و‌نقل زمینی یا حمل‌و‌نقل هوایی بیشتر و مشهودتر هستند. مهمترین مزایای حمل‌و‌نقل دریایی را به صورت کاملا تفصیلی در ادامه همین مقاله تشریح نموده ایم.

امکان جابجایی بارهایی با وزن زیاد

شاید قدری شگفت انگیز باشد اما امروزه برخی از کشتی های عظیم الجثه قادر به حمل بارهایی به وزن ۵۰۰ هزار تن می باشند. تعداد بسیار زیادی از کشتی های تولید شده که هم اکنون مشغول جابجایی بار در نقاط مختلف جهان هستند قادر به تحمل وزن بارهایی به میزان ۲۰۰، ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تن می باشند. برای اینکه بتوانید قابلیت این کشتی ها را تخمین بزنید باید بگوییم که سالانه در کشور ایران و بعد از چهار فصل تلاش، ۸۰۰ هزار تن رب گوجه فرنگی تولید می شود. بنابراین تنها دو کشتی عظیم الجثه کافی است تا تمام رب های تولید شده در یک سال گذشته ایران را حمل کرده و به سایر نقاط جهان ارسال نماید. چنین قابلیتی را تنها می توان در حمل‌و‌نقل دریایی مشاهده نمود.

امکان جابجایی بارهایی با حجم زیاد

یک بار مشخص ممکن است وزن زیادی نداشته باشد اما حجم بالای محصولات از جایگیری آن ها در قطار یا هواپیما جلوگیری به عمل آورد. چنین محدودیتی در کشتی ها مشاهده نمی شود. کشتی های باربری به صورت روباز طراحی شده و جز در موارد محدود به صورت مسقف نیستند. روباز بودن کشتی این امکان را فراهم می کند تا بارهایی با حجم زیاد نیز درون آن جای گرفته و حتی بارهایی مشابه آن نیز به صورت همزمان با یک کشتی عظیم الجثه حمل شود. این مزیت به تنهایی تاثیر زیادی در رونق حمل‌و‌نقل دریایی و استفاده از آب های آزاد برای جابجایی بار داشته است.

ثبات قیمت ها و نرخ کرایه

برخلاف آنچه که در اغلب شرکت های هوایی و حمل‌و‌نقل زمینی مشاهده می کنیم نرخ کرایه در حمل‌و‌نقل دریایی از ثبات زیادی برخوردار بوده و اصولا طی سالیان متوالی نیز بدون تغییر می ماند. تغییرات ایجاد شده نیز توسط بزرگ ترین شرکت های حمل‌و‌نقل دریایی به تصویب رسیده و با کنترل بسیار زیاد اجرایی می گردد. با وجود افزایش قیمت ها در چند سال اخیر به خوبی شاهد ثبات نسبی قیمت ها در شرکت های دریایی برای تعیین نرخ کرایه و حمل بار به وسیله کشتی ها در آب های آزاد بوده ایم.

مقرون به صرفه بودن

حمل‌و‌نقل دریایی در مقایسه با سایر روش های حمل‌و‌نقل بین المللی بسیار ارزان تر و مقرون بصرفه تر است. این مزیت مدیون عوامل فوق است که به شرکت های تجاری امکان حمل کالاهایی با وزن زیاد و حجم بسیار زیاد توسط کشتی های عظیم الجثه را می دهد. ثبات قیمت ها و عدم تغییر نرخ کرایه نیز تاثیر بسزایی در کاهش هزینه های حمل‌و‌نقل و مقرون بصرفه بودن جابجایی بار به وسیله حمل‌و‌نقل دریایی دارد. امروزه بسیاری از شرکت های تجاری سعی می کنند حداقل بخشی از مسیر ارسال کالا به مقصد مورد نظر را با استفاده از سیستم حمل‌و‌نقل دریایی انجام دهند. این امر در کاهش هزینه های ارسال کالا به بازار هدف و کاهش قیمت نهایی کالا و افزایش میزان مشتریان تاثیر بسزایی دارد.

معایب حمل‌و‌نقل دریایی کدامند؟

از لحاظ اقتصادی معایب چندانی متوجه حمل‌و‌نقل دریایی نیست با این حال باید این مسئله نیز مورد توجه قرار گیرد تا تاجران بین المللی و شرکت های تجاری بتوانند به خوبی در این زمینه تصمیم گیری کنند. معایب حمل‌و‌نقل دریایی را در ادامه ذکر کرده و هر کدام را به تفصیل بیان کرده ایم.

افزایش مدت زمان تحویل کالا در مقصد

همانطور که می دانید هواپیماها با سرعت بسیار زیادی در هوا پرواز می کنند. قطارها نیز با سرعت مناسبی در زمین از یک مکان به مکان دیگر می روند. جاده های آسفالت نیز یشرفت زیادی داشته و کامیون ها و کانتینرها نیز می توانند با سرعت مطلوبی در این جاده ها به حرکت درآمده و از مرز کشورها عبور کنند. در این میان سرعت حرکت کشتی ها پایین تر از موارد قبل است و این مسئله در افزایش مدت زمان تحویل کالا در مقصد موثر می‌باشد.

شرایط آب و هوایی و تکمیل بودن برنامه سایر کشتی ها که باعث می شود مسیر مورد نظر برای مدتی خالی از کشتی نباشد نیز مزید بر علت شده و باعث می شود تحویل برخی از بارها از یک کشور به کشور دیگر بیشتر از یک ماه طول بکشد. البته اگر عجله ای برای تحویل بار در مقصد وجود نداشته باشد این امر یک عیب واقعی به حساب نمی آید اما اگر تاریخ انقضای کالاها بسیار محدود می باشد بهتر است از سایر روش ها برای انتقال کالا به مقصد مورد نظر استفاده نمود.

احتمال وقوع دزدی دریایی

هواپیماها و مسیرهای زمینی همانند راه آهن و جاده های آسفالت از امنیت بیشتری در مقایسه با دریاها و آب های آزاد برخوردار هستند. این مسئله به خودی خود باعث می شود تا احتمال وقوع دزدی دریایی نیز افزایش یابد با این حال طی چند سال اخیر به خوبی شاهد افزایش تدابیر امنیتی بوده ایم و گزارشات ارسالی حاکی از وقوع دزدی دریایی بسیار کمتر و محدودتر شده است با این حال دزدی دریایی مسئله ایست که واقعیت دارد و باید مورد توجه شرکت های دریایی واقع شود.